AGREGA DENEYLERİ

AGREGA DENEYLERİ

Elek analizi Deneyi: Bu deney, bir malzemenin dane boyutu dağılımının bulunması amacıyla

yapılır. Elde edilen sonuçlar ise, sınıflandırmada, dane boyutu dağılımının şartnameye

uygunluğunun kontrolünde ve agrega karışım hesaplarında kullanılır.

Los Angeles (Aşınma) Deneyi: Los Angeles aşınma deneyi, darbeleme ve aşındırma

etkilerinin agrega gradasyonu üzerinde oluşturduğu bozulmanın bulunmasını sağlar.

Agregalar, asfalt kaplama karışımlarının üretilmesi, yerleştirilmesi sıkıştırılması sırasında

kırılma ve aşınmaya maruz kalırlar. Ayrıca trafik yükü ve yoldaki agreganın aşınmasına sebep

olur. Bu yüzden, karışımda kullanılan agregalar, darbeleme ve aşınmaya karşı belli bir

dereceye kadar sağlam olmalıdır.

Sağlamlık Deneyi: Hava tesirlerine karşı dayanıklılık veya don deneyi olarak da adlandırılan

bu deney, sodyum sülfat ( Na2SO4) veya magnezyum sülfat (MgSO4) kullanarak agregaların

donma ve çözülmeye karşı mukavemetlerinin bulunmasını sağlar.

Uzun zaman hava tesirleri altında kalan agregalar, donma ve çözülme olayları

sonucunda gradasyon bozulmasına uğrarlar. Gradasyon bozulması yolun bozulmasına sebep

olacağından agregalar, donma ve çözülme olaylarına karşı dayanıklı olmalıdır.

Yassılık İndeksi Deneyi: Bu deneye göre bir malzemenin yassı kabul edilebilmesi için

deneye alınan herhangi bir agrega danesinin kalınlığının, norminal boyutunun 0,6’sından

küçük olması gerekir.

Yassı danelerden oluşturulan bir yapı, trafik yükü altında stabil değildir. Yassı daneler

yük altında kolaylıkla kırılır ve karışımın mukavemeti azalır.

Kırılmışlık Yüzdesi Deneyi: Yollar fenni şartnamesine göre, bir danenin kırılmış olması için,

en az iki yüzünün kırılmış olmasına gerekir.

Kırılmış daneler arasındaki içsel sürtünme yüksek ve böylece danelerin birbirine

kenetlenmesi de fazladır. Bu yüzden, bu tür agregalarla oluşturulan yük taşıma kapasitesi

oldukça yüksektir.

Soyulma Deneyi: Soyulma deneyi, su ve trafik etkilerine karşı bir dayanıklılık deneyidir.

Bazı asfalt karışımlarda, suyun etkisiyle agrega ile asfalt arasındaki bağlar kaybolur ve

böylece kaplama bozulur. Bunun önüne geçebilmek için bu bağın kaybolmasını yani

soyulmayı önleyecek bir takım katkı malzemeleri asfaltın agregaya daha iyi yapışması

sağlanır.

Sathi kaplamalarda, agrega bitüm ile kısmen temasta olduğu için soyulma olayı daha

çok görülür. Bu olay, asfalt betonu ya da rodmiks tipi karışım kaplamalarda daha azdır.

Ayrıca kullanılan bitümün viskositesi de soyulmayı etkiler. Yüksek viskoziteli asfaltlar, düşük

viskositeli asfaltlara göre soyulmaya karşı daha dayanıklıdır.

Cilalanma Deneyi: Kaplamada cilalanmaya karşı mukavemeti düşük bir taşın kullanılması,

yolun kaymaya karşı direncini düşürür. Yolda kaymaya karşı direnç, trafik koşullarına,

kaplamanın tipine ve bazı faktörlere bağlı olmasına rağmen, kullanılan taşın cilalanma değeri

bunu etkileyen en önemli faktörlerden birisidir.

Yapışma Deneyi: Yapışma deneyi de, soyulma deneyinde olduğu gibi su etkisine karşı

mukavemet ölçümü deneyidir. Yalnızca sathi kaplama mıcırlarına uygulanan bu deneyde,

agrega ile bitüm arasındaki yapışmanın su etkisi altında azalması ölçülür.

Özgül Ağırlık ve Absorpsiyon Deneyi: Bir agreganın özgül ağırlığı, o agreganın birim

hacimdeki ağırlığının, aynı hacminde ve 20-25 °C’ deki suyun ağırlığına oranıdır. Danenin

hacim tanımlamasına bağlı olarak üç tane özgül ağırlık türü vardır.

1. Zahiri özgül ağırlık; geçirimsiz boşluklarla beraber katı dane hacmini kapsar

2. Hacim özgül ağırlık; Geçirimsiz ve geçirimli tüm boşluklarla beraber katı dane

hacmini kapsar.

3. Efektif özgül ağırlık; asfalt absorbe eden boşluklar dışındaki tüm hacmi kapsar.